سلولیت cellulite

سلولیت cellulite عبارت است از تغییرات ظاهری پوست که در اغلب خانمها پس از بلوغ رخ می دهند. این تغییرات که به شکل «گودرفتگی» و «گرهی شدن» چربیهای موضعی عمدتاً در نواحی لگنی، اندامهای تحتانی (به ویژه در ناحیة رانها) و شکم تظاهر می یابند، ناشی از فتقی شدن چربی زیرپوستی به درون بافت همبند رشته ای (فیبروتیک) است. ماحصل این تغییرات به پوست ظاهری شبیه به «پوست پرتقال» می دهد و هم از این روست که این بیماری، «نشانگان پوست پرتقال» نیز نامیده شده است. این بیماری را نباید با سلولایتیس cellulitis اشتباه کرد که التهاب منتشر بافت همبند همراه با آماس پوست و بافتهای زیرجلدی و معمولاً ناشی از عوامل میکروبی است.

 

برآورد شده است که حدود 85٪ خانمهای بالای 20 سال به درجاتی دچار سلولیت هستند. به دلیل همین وفور بالا در نزد خانمها برخی از صاحب نظران، سلولیت را یک حالت عادی در خانمها می دانند و نه یک بیماری. باتوجه به اینکه سلولیت به ندرت در آقایان مشاهده می شود، به نظر می رسد عوامل هورمونی در ایجاد آن دخالت داشته باشند. در بین هورمونها به ویژه نقش استروژن و انسولین مطرح شده ولی هیچ کدام به اثبات نرسیده است. جالب اینکه وقوع سلولیت در زمینۀ پُروزنی و فربهی بسیار بیشتر است ولی منحصر به آن نیست، به عبارت ساده تر امکان دارد خانمهایی با وزن نسبتاً عادی نیز به درجاتی دچار سلولیت شوند. حتی در دختران پُروزن در حوالی سنین بلوغ نیز وقوع سلولیت چندان نادر نیست. بنابراین عوامل ژنتیکی نیز ممکن است در ایجاد سلولیت دخالت داشته باشند. تنیدگی (استرس) ها نیز ممکن است از طریق ترشح برخی هورمونها (کاتکولامین ها) زمینه ساز سلولیت باشند.

اغلب خانمهای چاق مبتلا به سلولیت تجربة عدم بهبود چشمگیر سلولیت به دنبال رژیمهای کاهش وزن را دارند. به راستی چرا چنین است؟

گفته می شود یکی از عوامل دخیل در ایجاد سلولیت نارسایی موضعی در گردش خون و جریان لنف است. بنابراین حتی زمانی که فرد تحت رژیم غذایی کاهش وزن قرار می گیرد، چربیهای آن مناطق به دلیل نبود جریان مؤثر خون و لنف، امکان کمتری برای برداشته شدن و نهایتاً سوختن خواهند داشت. از این رو بسیاری از روشهای درمانی غیرتهاجمی (یعنی روشهایی که مستلزم ایجاد منفذ یا شکاف در پوست نیستند) مبتنی بر بهبود جریان خون و لنف در نواحی مبتلا بوده اند. از جمله روشهای درمانی، استفاده از امواج فراصوت (اولترا سوند)، لیزردرمانی و ماساژ شایان ذکرند. برخی از پژوهشهای نوین حاکی از تاثیر نسبی این روشها در درمان سلولیت بوده اند ولی در اکثر قریب به اتفاق این مطالعات، تعداد افراد مورد بررسی و طول مدت پیگیری نسبتاً اندک بوده است. ابزارهایی که به عنوان «کمربندهای لاغری» معروف شده اند، در واقع نوعی دستگاه ماساژ خودکار هستند که کار آنها تحریک جریان خون و لنف موضعی است. در مورد این دستگاهها توجه به چند نکته ضروری است. نخست آنکه به یاد داشته باشید هیچ دستگاه ماساژی قابلیت «تبخیر» یا «سوزاندن» بافت چربی را ندارد. کالری مازاد برنیاز هرگاه به شکل بافت چربی ذخیره شود راه دیگری جز راهیابی به مسیرهای سوخت و سازی ندارد به عبارت ساده تر (و برخلاف ادعاهای بسیاری از تبلیغات این گونه دستگاهها) «دفع» چربی ذخیره ای از طریق ادرار، مدفوع و تعریق امکان پذیر نیست. دوم آنکه به ویژه در خانمهای پُروزن یا فربه، بهبود جریان خون و لنف در ناحیۀ مبتلا هنگامی می تواند در کاهش چربی آن ناحیه تاثیر داشته باشد که بدن در توازن منفی انرژی باشد، یعنی مقدار دریافت انرژی از مقداری که در بدن مصرف می شود کمتر باشد. معنی دیگر این حرف این است که گریزی از رعایت یک برنامۀ غذایی متناسب و سالم نیست. با داشتن یک رژیم غذایی ناسالم، مصرف مرتب و زیاد غذاهای پرکالری مثل انواع گوشتهای سوخاری، سیب زمینی سرخ کرده، کیکها و شیرینیهای خامه ای نمی توان از هیچ ابزاری انتظار «معجزه» داشت. در عوض مصرف روزانه دست کم 2 سهم سبزی و 3-2 سهم میوه، رعایت نظم غذایی و داشتن یک شیوۀ زندگی فعال ممکن است به درجاتی به بهبود سلولیت کمک کند. بد نیست بدانیم که برخی از مطالعات حاکی از وجود التهاب در محل سلولیت هستند و همین یافته، نقش التهاب را به عنوان یک عامل در ایجاد این بیماری مطرح کرده است. بنابراین مصرف میوه ها و سبزیها که سرشار از مواد آنتی اکسیدان و ضدالتهاب طبیعی هستند در کنار کنترل وزن ممکن است اثر مفیدی در پیشگیری یا بهبود بیماری داشته باشد. و بالاخره استفاده از این ابزارها، اگر هم منجر به بهبود نسبی سلولیت بشود، این بهبود، برگشت ناپذیر نیست بنابراین اگر شیوۀ زندگی، کم تحرک و رژیم غذایی، نامتناسب و ناسالم باشد، دیری نمی پاید که سلولیت باردیگر چهرۀ خود را (اینبار شاید نازیباتر!) در همان جایگاهها می نمایاند.